به طور کلی در تمامی سازهای غیر کششی برای ایجاد صدای ممتد از تکنیک ریز استفاده می شود. در اینجا به عنوان مقدمه بیان می کنیم که سازها دارای دسته بندی های متفاوتی هستند. از جهات گوناگون می توانیم سازها را دسته‌بندی کنیم. در این مقاله راجع به تکنیک اجرای ریز در تنبک نوازی صحبت کنیم.

سازهای کششی و غیر کششی

یکی از دسته بندی های متداول ساز های کششی و سازهای غیر کششی هستند. سازهای کشی و اصطلاح این واژه برای سازهایی به کار می‌رود که قابلیت اجرای کشش صدا را در آن داریم. به طور مثال کمانچه، ویولن، نی و سازهای بادی در دسته ساز های کششی هستند. در این سازها نوازنده قابلیت اجرای کشش نت یا صدای ساز را به واسطه حضور آرشه یا دمیدن هوا در ساز دارد؛ اما در دیگر سازها مانند تار، سه تار، تنبک، دف و دایره قابلیت کشیدن صدا و امتداد دادن آن را نداریم به این دلیل به این سازها سازهای غیر کششی گفته می‌شود و در دسته سازهای غیر کششی قرار می گیرند.

ساز تنبک هم جزء دسته سازهای کوبه ای غیر کششی است. بنابراین در این ساز برای به وجود آوردن صدای ممتد، نوازنده از اجرای تکنیک ضربات پی در پی روی پوست کمک می گیرد و صدای پیوسته ساز های کششی را تداعی می کند.

انواع تکنیک اجرای ریز در تنبک نوازی

به طور مثال یک آهنگساز قطعه ای را برای تمام سازها نوشته است. قصد دارد از رنگ آمیزی تمام سازها در قطعه استفاده کند. در جملاتی که ساز های کششی قابلیت اجرای کششی را دارند، سازهای غیر کششی برای همراهی و ایجاد فضای مشابه از تکنیک ریز استفاده می کند. ما در تنبک نوازی ریزهای مختلف را داریم؛ اما از شاخص ترین ریزهایی که در تنبک نوازی از آن استفاده می شود، عبارتند از:

ریز پلنگ:  در این تکنیک از دو حرکت بک و پلنگ استفاده می‌شود. نوازنده با ایجاد ضربه در لبه ساز و اجرای تکنیک پلنگ که مانند بشکن زدن در لبه ساز است. نوازنده با توالی این دو حرکت سعی در ایجاد صدای ممتد می کند. نوع دیگری از تکنیک‌ها هست که بسیار متفاوت است.

ریز پر یا ٩ انگشتی: در این تکنیک برای اجرای این ساز ۵ انگشت دست آزاد و چهار انگشت دست بالا در واقع نقش ایجاد ریز رو خواهند داشت که باز هم نوازنده به صورت متوالی یک ضربه راست و یک ضربه چپ رو به پوست وارد می‌کند و در نهایت شما صدای ممتد از ساز می شنوید. ریز ٩ انگشتی یا ریز پر یک تکنیک اجرای ریز در تنبک نوازی محسوب می شود که بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

تکنیک دو انگشتی ساده: یک تکنیک اجرای ریز در تنبک نوازی ریز دو انگشتی ساده است که به آن ریز دست باز هم گفته می شود. در گذشته استاد افتتاح نام این تکنیک را تیمپانی هم در نظر گرفته بودند. در این تکنیک انگشت سوم دست آزاد به همراه انگشت دوم دست بالا ضربات متوالی به ناحیه کناری تنبک وارد می‌کنند و باعث می‌شوند ریز دو انگشتی ساده شکل بگیرد.

وب سایت استاد حمید قنبری آماده ارائه مشاوره در خصوص آموزش تنبک می باشد. همچنین اگر نیاز به آگاهی در خصوص تنبک نوازی مبتدی می توانید بر روی کلمه مربوطه جهت مشاهده محتوا استفاده کنید.